Historyjka sprzed lat: "niedostatczne naświetlenie..."

W latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia Polska Agencja Interpress przejęła, zatrzymaną w poprzednich latach przez cenzurę, książkę Władysława Bartoszewskiego „Warszawski pierścień śmierci 1939-1944”. Zależało mi na publikacji tej książki zarówno ze względu na tematykę, jak i wysoką opinię, jaką miałem o Autorze, a poza tym chciałem spróbować swoich możliwości. Szybko wyjaśniło się, że głównym powodem ingerencji był negatywny stosunek poprzedniego „układu rządzącego” do Władysława Bartoszewskiego; jako powód formalny odnotowano „niedostateczne naświetlenie roli lewicy społecznej w walce z okupantem”. Zarzut ten udało się oddalić i książka ukazała się w roku 1967 pod firmą Zachodniej Agencji Prasowej, ze znakiem firmowym Polskiej Agencji Interpress. Wersje niemieckojęzyczna i anglojęzyczna, wydane zostały już z nadrukiem Wydawnictwo Interpress.

 

Z przykrością trzeba stwierdzić, że w „Wywiadzie rzece”, przeprowadzonym przez Michała Komara z Władysławem Bartoszewskim i opublikowanym przez wydawnictwo Świat Książki” w roku 2006, działania te zostały opisane bardzo niedokładnie i niejasno: niektóre fakty nie zostały w ogóle wspomniane, inne zaś - podane w sposób zagmatwany, gdzie jedno zdanie przeczy drugiemu. Przeprowadzający wywiad p. Michał Komar, omawiając notatkę „Życia Warszawy” z 1968 roku, pisze (str. 219 n.): „Władysław Bartoszewski przekazał książkę Warszawski Pierścień śmierci... wydawnictwu PA Interpress...”, choć takiego stwierdzenia w tej, przytoczonej zresztą przez cytującego, notatce – nie ma! Udzielający wywiadu p. Bartoszewski, jakby delikatnie prostuje, mówiąc: „... w 1962 roku podpisałem umowę z Zachodnią Agencją Prasową, która w 1967 została przekształcona w Interpress...” stwierdzenie merytorycznie zgodne z prawdą, jest tylko drobna nieścisłość: Zachodnia Agencja Prasowa została nie „przekształcona w Interpress” lecz – weszła w jego skład - obok Wydawnictwa „Polonia” i serwisu dla prasy zagranicznej „AR-press”, przy czym utworzono różne nowe jednostki organizacyjne. Komar, pisząc o obsadzie Agencji, krztusi się skrótami: MSW, WSW – jakby nie wiedząc (akurat On!), że władze bezpieczeństwa miały we WSZYSTKICH TEGO RODZAJU INSTYTUCJACH swoich funkcjonariuszy. Po co to robi? Zakończę tę myśl skrótem, który często stosowaliśmy w moich latach chłopięcych: „a HGW!” Są dwie możliwości: albo nie chce podać prawdy, albo kluczy i gmatwa, żeby ją ukryć. Czym szkodzi przede wszystkim Władysławowi Bartoszewskiemu.

 

Nie znalazłem również w tym wywiadzie informacji o opublikowaniu w Londynie, w roku 1969, w języku angielskim, w wydawnictwie „Earlscourt Pulications” książki W. Bartoszewskiego i Z. Lewin p. t. „Righteous among nations: how Poles helped the Jews 1939-1945”, co w katalogu Biblioteki Narodowej nazywane jest „wariantem tytułu” „Ten jest z ojczyzny mojej: Polacy z pomocą Żydom”, a więc tytułu, jaki nosiła książka tych autorów wydana na przełomie lat 1966/67 w krakowskim „Instytucie Wydawniczym Znak”. Pominięto też fakty, że organizatorem i realizatorem tego przedsięwzięcia była P.A. Interpress, że tekst angielskiego wydania pod zmienionym tytułem został przez Wł. Bartoszewskiego rozszerzony, a angielskie wydanie książki zostało sfinansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, jako jeden z elementów przeciwdziałania szerzonej na Zachodzie propagandowej kampanii antypolskiej, szermującej uogólnionym hasłem „polskiego antysemityzmu”. Książkę wydano po angielsku, dla wykorzystania jej – jak to się wtedy mówiło – w akcji antydyfamacyjnej,

 

W katalogu Biblioteki Narodowej znaleźć można następujące, zgodne z prawdą, informacje o angielskim wydaniu książki Bartoszewskiego i Lewinówny:

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Tytuł „Righteous among Nations: how Poles helped the Jews 1939-1945”/ ed. by Władysław Bartoszewski and Zofia Lewin.

Adres wydawniczy London: Earlscourt Publ., 1969.

LOKALIZACJA SYGNATURA

MAG KS II 1.088.987

MAG KS II 758.157 A

Opis fizyczny LXXXVII, [1], 834 s. ; 22 cm

Wariant tytułu Tyt. oryg.: Ten jest z ojczyzny mojej: Polacy z pomocą Żydom

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Tymczasem w bibliografiach Autorów zarówno sam fakt publikacji, tytuł książki i nazwa londyńskiego wydawcy - są pomijane.